top of page

No Hilo Hanakahi

     ʻO ka mokupuni ʻo Hawaiʻi ka mokupuni. ʻO ka moku ʻo Hilo ka moku. ʻO Waiākeakumuhonua ke aliʻi ʻaimoku. ʻO Piʻihonuaakalani ke kaukaualiʻi. ʻO Hanakahi ke kaulana ʻāina kaulana. Ma mua o ka wā o Kamehameha Paiʻea, ʻo Kaʻiwakīloumoku kekahi inoa kapakapa ona, ua noho kēia kaulana ʻāina kaulana ʻo Hanakahi kona inoa. He aliʻi nō ʻo Hanakahi. He aliʻi ʻoluʻolu, he aliʻi hoʻomanawanui, a he aliʻi hoʻopono nō hoʻi. 

     ʻOiai, aia ʻo ia ma lalo o ka noho aliʻi ʻana o Waiākeakumuhonua a me Piʻihonuaakalani, ua lawelawe ʻo ia i ko lāua makemake me ka hauʻoli a me ka haʻakei ʻole o kona naʻau. ʻOiai, ʻo Hanakahi ke kaulana ʻāina kaulana o ke aloaliʻi, ʻo kona kuleana ke aʻo ʻana i nā koa wiwoʻole a mākaukau, ka hōʻoia ʻana i ka mākaukau o nā pono kaua ma mua o ka hiki ʻana mai o ka hoapaio, a me ka hōʻoia ʻana i ka hauʻoli o ke aliʻi ʻaimoku ʻo Waiākeakumuhonua.

I kekahi lā, ua hiki mai ʻelua kānaka ʻo Kamiki lāua ʻo Makaʻiole ko lāua mau inoa. He mau keiki hoʻopāpā kēia no Kona Kai ʻŌpua i ka Laʻi. ʻO Kamiki ka hope o Makaʻiole; a ʻo Makaʻiole ka mua o Kamiki; he mau kāʻeʻaʻeʻa kaulana lāua i ko lāua ʻike kupuna. I ko Piʻihonuaakalani lohe ʻana no ko lāua hiki ʻana mai, ua komo ka makemake i loko ona e paio ʻo Hanakahi me lāua. No laila, ua hele ʻo ia i mua o Hanakahi me ka ʻōlelo, “E Hanakahi ē, ua hiki mai he ʻelua kānaka malihini. E hoʻopāpā ʻoe me lāua, no ka mea, ʻo ia ka hana koa kūpono.” Hōʻole ʻo Hanakahi i ka manaʻo o ke aliʻi, no ka mea, ua lohe a ʻike ʻo ia no ke kaulana o kēia mau kāʻeʻaʻeʻa ʻelua; he mau keiki piha ʻike i aʻo ʻia e ko lāua kupuna wahine ʻo Kauluhenuihihikoloiuka.

     No laila, ua hele ʻo Hanakahi i mua o nā keiki malihini ʻelua me ka hōʻike i kona manaʻo e hoʻāikāne me lāua. Hōʻole ʻo Kamiki i ko Hanakahi manaʻo me ke koi pū iā ia e hoʻāikāne lāua me ia ma hope o ko lāua hoʻopāpā ʻana me ia. ʻO ko Kamiki kumu o ka ʻōlelo ʻana pēlā, ʻo ia hoʻi, makemake ʻo ia e hoʻāikāne ma hope o ka ʻike ʻana i ka nui o ke aho a me ka ikaika i loaʻa iā Hanakahi, a laila, e hoʻāikāne lāua me ia, no ka mea, ʻo ia ka hana koa kūpono.

I ka hopena, hoʻopāpā ʻo Hanakahi me Kamiki lāua ʻo Makaʻiole.  Kuʻupau ʻo ia i kona aho ma luna o nā ʻai a ka uʻi. Kuʻupau ʻo ia i ka holo, ke kuʻi, ka pahu, ka nou, a me ka mokomoko pū kekahi. I ka hopena nō naʻe, ua eo ka lanakila i nā keiki hoʻopāpā o Kona Kai ʻŌpua i ka Laʻi. E like pū me ka mea i hoʻohiki ʻia, ua hoʻāikāne ʻo Kamiki lāua ʻo Makaʻiole me Hanakahi, a ua lilo ʻo Hanakahi ʻo ia ke kaulana ʻāina i noʻonoʻo nui a kālailai i kāna mau hana ma mua o ka lele koke ʻana a loaʻa ka hopena maikaʻi ʻole.

bottom of page